Το Πένθος: από Ατομικό σε Συλλογικό Βίωμα
Μια από τις πιο σκληρές πλευρές του πένθους είναι η διαπίστωση ότι η απώλεια που βιώνουμε δεν είναι ικανή να σταματήσει τον κόσμο γύρω μας.
H επόμενη μέρα.
Όλα κυλούν κανονικά. Το πρώτο πρωινό της απώλειας «ξημερώνει» ένας σχεδόν δυστοπικός κόσμος. Αμάξια που πάνε εκδρομές, οι μηχανές των λεωφορείων, ένα μωρό που κλαίει και μία γειτόνισσα που φωνάζει πως το φαγητό είναι έτοιμοׄ όλα κυλούν σε μια σταθερή αδυσώπητη συνέχεια.
Ο κόσμος υπάρχει όσο κι αν χάνεται εν μέρει, ο ήλιος μοιάζει προκλητικά αταίριαστος κι όλα επιμένουν να μένουν ίδια ενώ κάποιος θρηνεί μια δική του κοσμογονική απώλεια.
Μια από τις πιο σκληρές πλευρές του πένθους είναι η διαπίστωση ότι η απώλεια που βιώνουμε δεν είναι ικανή να σταματήσει τον κόσμο γύρω μας. Το άτομο που θρηνεί βιώνει μια συνταρακτική αντίφαση του εσωτερικού του κόσμου με τον εξωτερικό.
Ο Μάρτιν Χαίντεγκερ έγραψε ότι η ύπαρξη είναι προσανατολισμένη στο «είναι προς θάνατον», αλλά η καθημερινότητα ζει σαν θάνατος να μην υπάρχει. Το σοκ του πένθους προκύπτει από αυτή την αντίφαση: το ότι η ζωή συνεχίζεται ενώ για τον πενθούντα μοιάζουν όλα σταματημένα. Ο αέρας εξακολουθεί να κάνει τα φύλλα να θροΐζουν και το οξυγόνο υπάρχει!
Το βίωμα του ατομικού τραύματος της απώλειας διαφέρει πολύ από το βίωμα του συλλογικού. Στην περίπτωση του συλλογικού Πένθους, η ατάραχη συνέχεια του κόσμου μπροστά στην απώλεια μπορεί να διαταραχθεί!
Η Judith Butler και ο Jacques Derrida τοποθετούν το πένθος πέρα από το προσωπικό επίπεδο, ως μια διαδικασία που έχει βαθιές πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις. Στην θεώρηση της Butler αναδεικνύεται η πολιτική αναγνώριση των ζωντανών και των νεκρών, δηλαδή ποιοι θάνατοι είναι «άξιοι» κοινωνικού πένθους. Η εν λόγω διεργασία της συλλογικής αναγνώρισης της απώλειας, συμβάλλει στην διαμόρφωση κοινωνικών σχέσεων και πολιτικής ευθύνης που αυτό οδηγεί κατ’ επέκταση σε μια κοινή ταυτότητα με κοινό αφήγημα.
Παράλληλα, ο Derrida φωτίζει πως ο θάνατος και η απουσία δεν είναι κενή και αδρανής. Η διαδικασία του συλλογικού πένθους λειτουργεί, ως ένα εργαλείο που μετατρέπει την απουσία σε ένα δυναμικό στοιχείο που πλάθει την ιστορία.
Έτσι, το πρώτο ξύπνημα μιας μάνας μετά τον χαμό του παιδιού της, που κάνει την συνέχεια του κόσμου να μοιάζει αμετάκλητη, μπορεί να μετατραπεί σε μια σφοδρή κινητοποίηση μέσω ενός συλλογικού πένθους. Τότε για λίγο τα αυτοκίνητα θα σταματήσουν, οι σταθμοί των συγκοινωνιών θα κλείσουν και ίσως λειτουργήσει ως καταλύτης πολιτικής δράσης, μετατρέποντας την κοινή απώλεια σε όχημα για αλλαγή και ανανέωση των κοινωνικών σχέσεων.
https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxologias/prosopikotita/apoleia-penthos/to-penthos-apo-atomiko-se-syllogiko-vioma/